Prawo ochronne na znak towarowy na terytorium Polski przyznaje Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP). Warunkiem udzielenia przez Urząd tego prawa jest posiadanie przez znak towarowy zdolności rejestrowej. O tym co to oznacza i jak rejestrować znaki towarowe, aby uzyskać prawo ochronne, piszemy w niniejszym artykule oraz kolejnych tekstach. Sprawdź, na co zwrócić uwagę zanim wymyślisz, zaprojektujesz i zarejestrujesz swoje logo.
Na badanie zdolności rejestrowej składa się badanie przesłanek bezwzględnych i przesłanek względnych.
Po nowelizacji ustawy Prawo własności przemysłowej z 15. kwietnia 2016 roku zmieniono system badania zdolności rejestrowej znaku towarowego. System badawczy zastąpiono rejestrowym, co oznacza, że od połowy kwietnia UPRP zobligowany jest badać z urzędu wyłącznie przesłanki bezwzględne. Istnienie przesłanek względnych może być przedmiotem sprzeciwu wobec udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy (o tym więcej tutaj).
W polskim systemie prawa o przeszkodach bezwzględnych w uzyskaniu prawa ochronnego na znak towarowy mówi art. 129¹ ustawy Prawo własności przemysłowej (pwp). Przepis ten wskazuje na okoliczności, które muszą być bezwzględnie spełnione, aby skutecznie zarejestrować znak towarowy w Urzędzie Patentowym. Stworzyliśmy serię artykułów, gdzie opisujemy i wyjaśniamy znaczenie poszczególnych przeszkód, o których mówi art. 129¹ pwp.
Dlaczego to takie istotne? Gdyż o spełnieniu wymogów artykułu 129¹ pwp powinniśmy myśleć już na etapie konstruowania nazwy i logo firmy. Pozwoli to uniknąć przeszkód w rejestracji i zwiększy szanse na skuteczną i pełną ochronę marki Twojej firmy.
Art. 129¹ ust. 1 pkt 5, czyli przestrzenne znaki towarowe.
Art. 129¹. 1. Nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenie, które:
(…)
5) stanowi kształt towaru, który jest uwarunkowany wyłącznie jego naturą, jest niezbędny do uzyskania efektu technicznego lub zwiększa znacznie wartość towaru; (…)
Punkt piąty artykułu 129¹ mówi o znakach przestrzennych. Znak towarowy może przybierać formę trójwymiarową, w tym formę towaru lub opakowania (więcej o tym, co może być znakiem towarowym na blogu Law Art Science).
Oto przykłady zarejestrowanych znaków przestrzennych:
Znak towarowy Unii Europejskiej, numer zgłoszenia 011604964
Znak towarowy Unii Europejskiej, numer zgłoszenia 013081583
Aby przestrzenny znak towarowy został zarejestrowany, musi spełniać pewne kryteria. Między innymi musi nadawać się do odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. W przypadku znaku towarowego przestrzennego to wyjątkowo trudne do spełnienia kryterium. Wynika to z faktu, że sama forma towaru lub opakowania rzadko będzie posiadać znamiona odróżniające, czyli cechy charakterystyczne niezbędne do uzyskania ochrony. Co więcej, jak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „przeciętni konsumenci nie mają w zwyczaju domyślania się pochodzenia towaru w oparciu o jego kształt lub rozmiar przy jednoczesnym braku jakichkolwiek elementów graficznych lub słownych”¹. Tym samym, oznaczenie przestrzenne, bez istotnych elementów graficznych rzadko będzie spełniać podstawową funkcję znaku towarowego, czyli funkcję odróżniającą.
Oto przykład oznaczeń, którym urzędy do spraw rejestracji znaków towarowych nie przyznały ochrony:
Numer zgłoszenia w Europejskim Urzędzie ds. Własności Intelektualnej: 016733123
Numer zgłoszenia w Europejskim Urzędzie ds. Własności Intelektualnej: 015784739
W nowelizacji ustawy Prawo własności przemysłowej ustawodawca przewidział dla znaków przestrzennych dodatkową restrykcję. Punkt 5 ustępu pierwszego art. 129 (1) mówi o tym, że UPRP nie zarejestruje znaku przestrzennego, którego kształt będzie uwarunkowany wyłącznie jego naturą, będzie niezbędny do uzyskania efektu technicznego lub zwiększy wartość towaru.
Innymi słowy, nie będzie podlegał ochronie kształt towaru, którego wygląd jest podyktowany wyłącznie wymogami samego towaru. Taka sytuacja wystąpi, gdy kształt towaru nie będzie posiadał cech odróżniających od innych towarów na rynku (np. standardowa forma tabliczki czekolady). Istota tego wyłączenia polega na uniemożliwieniu rejestracji kształtów, które są naturalne dla niektórych produktów, gdyż przyzwolenie na taką rejestrację znacznie ograniczyłby dostęp do rynku konkurentom.
Jak pomyślnie zarejestrować przestrzenny znak towarowy
Mimo wyjątkowych obostrzeń, które dotyczą przestrzennych znaków towarowych, ich rejestracja jest możliwa. Im więcej cech charakterystycznych będzie miał kształt opakowania lub samego towaru, im bardziej będzie fantazyjny i wyróżniający się od reszty, tym większa szansa na jego ochronę prawną. W ocenie takiego znaku należy zatem wziąć pod uwagę warunki rynku właściwego. Tylko znak, który odbiega od norm i zwyczajów panujących na danym rynku, będzie pełnił funkcję oznaczenia pochodzenia sygnowanych nim towarów². Dodatkowo, dodając do zgłaszanego znaku w postaci opakowania element graficzny w formie np. napisu (jak na podanych powyżej przykładach unijnych znaków towarowych), prawdopodobieństwo, że urzędy stwierdzą istnienie znamion odróżniających takiego znaku, wzrasta.
Droga do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy nie zawsze będzie należeć do łatwych, ponieważ nie wszystkie znaki towarowe spełniają przesłanki, o których mówi artykuł 129¹ pwp.
Przed rejestracją należy upewnić się, że nasze oznaczenie spełnia wszystkie wymagania.
Warto również wziąć to pod uwagę już na etapie tworzenia logo i brandingu firmy. Może bowiem okazać się, że nasza marka będzie się rozwijać i rozszerzy się na inne, pierwotnie nieuwzględniane rynki. Gdy jednak okaże się, że przesłanki z art. 129¹ pwp nie są spełnione, skutki mogą poważnie oddziaływać na wizerunek naszej marki. Konieczny może być w takim momencie rebranding, a tym samym utrata rozpoznawalności marki wśród konsumentów i klientów. Z tego powodu piszemy o tym na naszym blogu. Śledź kolejne wpisy ze wskazówkami, jak sprostać poszczególnym wymaganiom zdolności rejestracyjnej znaku towarowego z art. 129(1).
W artykule korzystano z materiałów udostępnionych przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, dostępnych na www.uprp.pl
¹ Zob. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 07.10.2004 r. Mag Instrument Inc. przeciwko Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego w sprawie C‐136/02, p. 83.
² Por. http://uprp.pl/uprp/_gAllery/67/21/67216/PRZEWODNIK_ART_129_-_131_-_wersja_ostateczna__23_04_2015___2_.pdf, dostęp 13.01.2017.